Sự thay đổi nhanh chóng và áp lực mạnh mẽ từ các cuộc cạnh tranh khắc nghiệt đã khiến ngày càng nhiều hoạt động của tổ chức trở thành công việc của dự án. Sự thay đổi về công nghệ, nhu cầu, thị hiếu của khách hàng đã làm giảm bớt tính chất thường nhật của công việc.

Công việc đã trở nên phức tạp hơn và các phòng ban của tổ chức vốn được bố trí để làm những việc thường ngày sẽ khó tiếp cận với công việc mới hơn. Bên cạnh đó, áp lực cạnh tranh cũng buộc các tổ chức phải triển khai công việc nhanh hơn.

Để có thể hoàn thành đúng hạn và phù hợp với khoản ngân sách đề ra, dự án cần được quản lý tốt. Quy mô dự án càng lớn, việc quản lý hiệu quả càng khó khăn. Nhà quản lý dự án có nhiệm vụ biến đổi khái niệm mơ hồ ban đầu của cấp lãnh đạo thành một hệ thống có thể vận dụng kiến thức, kỹ năng và nguồn lực cho một mục tiêu quan trọng của tổ chức. Tóm lại, công tác quản lý dự án và người quản lý dự án sẽ giúp tổ chức thực hiện những nhiệm vụ lớn và quan trọng. Vì vậy, việc quản lý dự án một cách hiệu quả có thể mang lại cho tổ chức những lợi ích sau:

• Xúc tiến thực hiện công việc đúng thời hạn và trong phạm vi ngân sách cho phép.

• Rút ngắn thời gian phát triển. Bằng cách đáp ứng các mục tiêu đã đề ra trong phạm vi hợp lý, việc quản lý dự án sẽ giúp giảm thiểu các rủi ro.

• Sử dụng các nguồn lực hiệu quả. Việc quản lý dự án hiệu quả không làm lãng phí tiền bạc hoặc thời gian của nhân viên.

Với những lợi ích này, chúng ta sẽ không lấy làm ngạc nhiên khi các giải pháp quản lý dự án đang được áp dụng ngày càng nhiều cho các công trình xây dựng lớn, trong việc phát triển máy bay quân đội và dân dụng, xây dựng website thương mại điện tử, hoạt hình, và nhiều lĩnh vực khác - thậm chí cả những chiến dịch mang tính chất chính trị.

Nguồn gốc

Việc xác định mục tiêu, tổ chức bộ máy, hoạch định chiến lược, quản lý hoạt động và đặt chúng vào vị trí trung tâm của công tác quản lý dự án không còn là công việc mới mẻ đối với các tổ chức và chắc chắn điều đó đã từng được thực hiện dưới hình thức này hay hình thức khác. Những công trình xây dựng kỳ vĩ của thế giới cổ đại, như kim tự tháp Ai Cập, đấu trường La Mã hay hệ thống đường sá và thủy lợi, hầu hết đều có những đặc điểm của các dự án ngày nay. Những công việc như thế sẽ không thể hoàn tất nếu không có sự đầu tư thích đáng về kỹ thuật, tài chính, nhân công và yếu tố không thể thiếu được là công tác quản lý. Tương tự, giai đoạn cuối thế kỷ 19 được đánh dấu bằng các dự án có quy mô và mức độ phức tạp đáng kinh ngạc: những tòa nhà chọc trời đầu tiên, tuyến đường sắt xuyên lục địa, các con tàu khổng lồ chạy bằng hơi nước…

Ngay từ đầu thế kỷ 20, các nhà cách tân trong lĩnh vực kỹ thuật dân dụng đã bắt đầu suy nghĩ một cách có hệ thống hơn trước những công việc mà họ đang phải đối mặt. Họ bắt đầu áp dụng các phương thức quản lý theo khoa học. Đến thập niên 1930, một số phương pháp đã được các nhà quản lý dự án chuyên nghiệp thời bấy giờ đưa vào sử dụng. Dự án đập ngăn nước Hoover, được xây dựng từ năm 1931 đến năm 1935, đã dùng một công cụ lập kế hoạch bằng đồ thị do Henry Laurence Gantt đề xuất và phát triển. Biểu đồ này hiện nay vẫn được gọi bằng cái tên đơn giản là biểu đồ Gantt. Trong những năm Chiến tranh thế giới lần thứ nhất, dự án Manhattan đã nghiên cứu để sản xuất loại vũ khí hạt nhân đầu tiên. Vào cuối thập niên 1950, DuPont, với sự trợ giúp của công nghệ máy tính Remington Rand Univac, áp dụng một phương pháp đã trở nên rất quen thuộc ngày nay là đường tới hạn để quản lý việc vận hành và bảo dưỡng một nhà máy. Gần như cũng tại thời điểm đó, hãng tư vấn Booz Allen & Hamilton đã hợp tác với Lực lượng Hải quân Mỹ xây dựng Kỹ thuật kiểm tra và đánh giá chương trình (PERT) bao gồm các biểu đồ và lịch trình cần thiết cho việc phát triển dự án thiết kế tàu ngầm hạt nhân Polaris.

Ngay khi mới hình thành, các phương pháp quản lý dự án đã nhanh chóng được phổ biến trong các lĩnh vực kỹ thuật dân dụng, xây dựng, công nghiệp quốc phòng và rất nhiều lĩnh vực khác. Trên thực tế, hoạt động của một số công ty là sự nối tiếp của các dự án lớn. Thay vì tổ chức các hoạt động liên quan đến những phòng ban thông thường (như tài chính, tiếp thị…), những công ty này sắp xếp các bộ phận đó vào các dự án chính. Microsoft chính là một công ty như vậy. Dù vẫn có các phòng ban theo mô hình doanh nghiệp truyền thống, nhưng các tổ chức dự án của Microsoft (như Office, Windows, v.v.) có ý nghĩa quan trọng hơn nhiều đối với sự thành công của công ty, đồng thời xác định phương thức hoạt động của họ.

Nâng cao tính chuyên nghiệp

Nhờ sự phổ biến các phương pháp quản lý dự án, các tổ chức ngày càng tỏ ra hiệu quả hơn trong việc lập kế hoạch và xây dựng cơ cấu. Những phương pháp này cũng trở thành trọng tâm của các khóa học nâng cao, các dịch vụ tư vấn và các chương trình đào tạo về quản lý.

Tính chuyên nghiệp ngày càng tăng trong công việc quản lý dự án được phản ánh bằng sự phát triển của các tổ chức. Ví dụ, Hiệp hội Quản lý Dự án (Project Management Association) đặt tại Hà Lan - có cơ sở khắp Tây Âu, Nga và một số nước đang phát triển – thường xuyên đào tạo, tổ chức hội thảo về các vấn đề quản lý dự án và tài trợ cho các ấn bản kỹ thuật. Trong khi đó, Viện Quản lý Dự án (Project Management Institute) - có trụ sở tại Mỹ, gần Philadelphia, với hơn 100.000 thành viên thuộc 125 nước trên thế giới - nhận trách nhiệm tài trợ cho việc nghiên cứu và xuất bản, cũng như duy trì một chương trình đào tạo có cấp chứng chỉ được kiểm tra nghiêm ngặt để nâng cao chuyên môn về quản lý dự án. Viện cũng hỗ trợ các nghiên cứu nhằm mở rộng kiến thức về quản lý dự án và đào tạo thông qua các hội thảo chuyên đề định kỳ và các khóa đào tạo trực tuyến.

Điểm bất lợi duy nhất đối với việc nâng cao tính chuyên nghiệp và sự nhất trí về cách thức quản lý dự án là mọi người đều nắm vững phương pháp lập kế hoạch công việc và cách thức làm việc với kế hoạch của họ. Tuy nhiên, khó khăn chính nằm ở việc tiên liệu trước mọi vấn đề có khả năng xảy ra. Những sự việc trong tương lai luôn xuất hiện theo những cách bất ngờ trong quá trình nhóm xúc tiến dự án. Điều này đặc biệt đúng trong những ngành công nghiệp phát triển nhanh. Các nhà quản lý dự án phải tiến hành những bước chuẩn bị để luôn sẵn sàng đối phó với những sự cố bất ngờ, và kế hoạch của họ phải đủ linh hoạt để có thể kịp thời điều chỉnh cho phù hợp với hoàn cảnh mới. Các nhà quản lý dành hầu như toàn bộ sự chú ý vào việc quản lý rủi ro – một phần của công tác quản lý dự án nhằm dự báo và lập kế hoạch cho những gì có thể diễn tiến không trùng khớp với phán đoán. Điều gì sẽ xảy ra, nếu sản phẩm mẫu thất bại? Điều gì sẽ xảy ra, nếu khách hàng thay đổi yêu cầu trước khi hoàn tất dự án? Kế hoạch đối phó với các sự cố bất ngờ sẽ được triển khai để xử lý những rủi ro này.

Thế nhưng không ai có thể lường trước tất cả những sự cố bất ngờ, cũng như có thể nghĩ đến mọi cơ hội sẽ gặp trong quá trình thực hiện dự án, dù đây chính là những cơ hội khuyến khích nhóm xem xét nhằm điều chỉnh kế hoạch cũ cho phù hợp với tình hình mới. Bên cạnh đó, một khi các kế hoạch và lịch trình đã được nhất trí và đưa vào tài liệu chính thức, chúng sẽ trở thành các nguyên tắc không thể sửa đổi. Những người đi chệch khỏi các đường hướng này, không hoàn thành công việc đúng theo thời hạn hay để chi phí vượt ngân sách đã định sẽ có nguy cơ bị cấp quản lý đánh giá là thiếu năng lực. Khi làm cho kế hoạch và lịch trình trở thành bất di bất dịch, các nhà điều hành đã vô tình nuôi dưỡng một nếp tư duy tiêu cực là các vấn đề nan giải sẽ bị chôn vùi và những cá nhân cảnh báo vấn đề có thể không được giao nhiệm vụ quan trọng, hay thậm chí bị loại ra khỏi nhóm dự án. Những tình huống này rất thường gặp. Những người dày dạn kinh nghiệm trong lĩnh vực này có thể chỉ ra một vài dự án mà nếu chỉ xét bề ngoài thì có vẻ như đi đúng hướng. Và dự án đó chỉ thất bại ở cuối chặng đường, khi mọi người không dám lên tiếng về những vấn đề họ nhận ra. Nhiều tuần hay nhiều tháng sau, đến cuối dự án, những vấn đề này mới lộ rõ, và lúc đó đã quá muộn để xử lý.

Tất cả những khía cạnh khác nhau liên quan đến dự án cũng như việc quản lý dự án sẽ được đề cập chi tiết trong nội dung cuốn sách “Quản lý dự án lớn và nhỏ” này. Cũng như những cuốn khác trong bộ sách “Cẩm nang kinh doanh Harvard”, cuốn sách này sẽ không giúp bạn trở thành một chuyên gia xuất sắc về quản lý dự án. Nhưng với phần nội dung chi tiết, hướng dẫn thiết thực kèm theo những minh họa điển hình, cuốn sách sẽ giúp những ai đang làm công tác quản lý biết cách thực hiện thành công một dự án, dù dự án ở bất kỳ quy mô và mức độ phức tạp nào.

14:20' 23/9/2011